Chloor
Chloor is een belangrijke grond- en hulpstof voor de chemische industrie (meer weten: Chloor_(element)w).
Chloor is buitengewoon corrosief en gevaarlijk voor mensen. Bij kamertemperatuur is het een groenachtig gekleurd gas dat brandwonden op de huid en ernstige schade aan de slijmvliezen: ogen, luchtwegen en longen, veroorzaakt. In de eerste wereldoorlog is het gebruikt als gifgas.
Toepassingen van chloor
De bekendste kunststof die chloor bevat is polyvinylchloride (PVC). Veel mensen realiseren zich niet dat chloor ook belangrijk is voor de bereiding van heel veel andere producten die zelf geen chloor bevatten. In die gevallen is chloor een belangrijke hulpstof in het productieproces. In zo’n procesroute wordt vaak gebruik gemaakt van gechloreerde tussenproducten omdat die heel reactief zijn en zeer selectieve reacties mogelijk maken. In volgende stappen van het productieproces onderweg naar het gewenste product, wordt chloor dan weer verwijderd. Zo is chloor een belangrijke hulpstof voor de bereiding van MDI (methyleendifenyldi-isocyanaat), een bouwsteen voor de productie van polyurethaan (PU), dat onder meer belangrijke toepassingen vindt in verven en coatings, inclusief autolakken.Productie van chloor
Chloor wordt gemaakt uit ‘gewoon’ zout: natriumchloride, dat we allemaal kennen als keukenzout. Voor de grootschalige productie van chloor wordt in Nederland gebruik gemaakt van steenzout, dat in het oosten en noorden van het land uit de bodem wordt gewonnen door zogenaamde oplosmijnbouw. Daarbij wordt water in de steenzoutlaag geïnjecteerd. Het zout lost daarin op; de pekeloplossing wordt opgepompt en bovengronds gereinigd. De bereiding van chloor vindt plaats door elektrolyse (meer weten: Elektrolysew). Bij de elektrolyse van een pekeloplossing komt het (gasvormige) chloor vrij aan de anode; aan de kathode wordt (gasvormig) waterstof gevormd en ontstaat er een oplossing van natronloog (natriumhydroxide, NaOH). Het chloorgas wordt vervolgens gekoeld, gedroogd, gecomprimeerd en gecondenseerd om als vloeibaar chloor te worden getransporteerd naar afnemers.Chloortransport
In Nederland wordt chloor alleen nog per buisleiding getransporteerd. Op 10 augustus 2006 reed de laatste chloortrein door Nederland (VROM 2008w). Omdat buisleidingen op zichzelf ook een risico inhouden, zijn de chloortreinen die vroeger van Hengelo naar Pernis reden niet vervangen door een buisleiding. Risico’s van chloortransport worden tot het uiterste beperkt door chloor alleen nog te produceren op het industrieterrein waar het ook gebruikt wordt. In Nederland vinden we daarom alleen zeer lokale chloortransportleidingen binnen het Rotterdamse haven- en industriecomplex en binnen het Eemsdelta haven- en industriegebied, bij Delfzijl. Opmerkelijk is dat chloor zoveel mogelijk in kringloop wordt gehouden.Chloorkringloop
In Nederland worden chloor en chloorhoudende stoffen die vrijkomen uit productieprocessen waarin chloor wordt gebruikt, zoveel mogelijk weer teruggevoerd in de chloorkringloop. Daarmee wordt het ontstaan van chloorhoudende afvalstoffen en emissies naar afvalwater en atmosfeer zoveel mogelijk aan de bron gereduceerd. In het Rotterdamse haven- en industriegebied wordt chloor geproduceerd door AkzoNobel. AkzoNobel levert het vervolgens via een buisleiding aan Hexion (voor de productie van epoxyharsen) en aan Huntsman (voor de productie van polyurethaan). Epoxyharsen en polyurethaan bevatten zelf geen chloor. In deze processen wordt chloor als hulpstof gebruikt om bepaalde selectieve conversiereacties mogelijk te maken, maar uiteindelijk wordt het weer uit het productieproces verwijderd. Het komt grotendeels vrij als zoutzuurgas (waterstofchloride of HCl). Dat zoutzuurgas is op zijn beurt een grondstof voor de productie van vinylchloride (de bouwsteen voor PVC, polyvinylchloride) bij Shin-Etsu. De chloorhoudende reststoffen die als ongewenste bijproducten van al deze productieprocessen ontstaan, worden teruggestuurd naar AkzoNobel, waar ze zoveel mogelijk worden herverwerkt tot zoutzuur, dat weer nuttig gebruikt kan worden. De chloorhoudende reststoffen die dan nog overblijven, moeten tenslotte afgevangen worden in de waterzuiveringsinstallatie.Lees meer over Chloor in Chemische Feitelijkheden over Chloor - secties 4, 5 en 6w
Bronnen
VROM 2008w, De beëindiging van het chloortransport in Nederland, geraadpleegd 21 december 2023Laatste wijziging: 11-01-2024
Deze publicatie valt onder een Creative Commons licentie. Zie hiervoor het colofon.
Deze publicatie valt onder een Creative Commons licentie. Zie hiervoor het colofon.
