Effecten gerelateerd aan klimaatverandering

Temperatuurstijging leidt tot het smelten van ijskappen en gletsjers, en daarmee tot zeespiegelstijging. Een minstens zo belangrijk effect is dat zeewater niet alleen opwarmt, maar daarmee ook uitzet: het volume wordt groter. Volgens het IPCC^w is de wereldwijde zeewaterspiegel tussen 1901 en 2018 met 0,20 tot 0,25 m gestegen en is het vrijwel zeker dat de stijging toenam van ca. 1,3 mm per jaar tussen 1901 en 1971 tot ca. 1,9 mm per jaar tussen 1971 en 2006 en ca. 3,7 mm per jaar tussen 2006 en 2018. Ten opzichte van het jaar 2019 zal de wereldwijd gemiddelde zeewaterspiegel in 2100 naar verwachting 0,5 tot 1 m gestegen zijn (IPCC (2021)). Aangezien een groot deel van de mensheid aan kusten woont zullen veel gebieden, delta's zoals Nederland, hiermee te maken krijgen. Volgens het KNMI^w was de stijging van de zeewaterspiegel aan de Nederlandse kust de afgelopen eeuw vergelijkbaar met de wereldwijde stijging en zal de zeespiegelstijging nog eeuwen doorgaan als de temperatuur na 2100 niet meer stijgt.

Het weer zal veranderen doordat de hydrologische kringloop intensiveert door de opwarming en energie-opname van de oceanen. Er zullen meer hittegolven zijn, periodes van droogte en van extreme neerslag. Als gletsjers daadwerkelijk afsmelten, veranderen rivieren als de Rijn en de Rhone in regenrivieren: hun basis-debiet van smeltwater van de gletsjer valt weg.

Voor Nederland betekent dit dat er zowel aandacht aan de zeewering als aan de grote rivieren besteed moet worden: in de herfst en winter zijn extreem hoge debieten te verwachten, in de zomer kan de waterstand juist enorm teruglopen waardoor scheepvaart onmogelijk wordt en de zoetwatervoorziening in het gedrang komt.

Meer intensieve neerslag heeft vooral gevolgen voor de ruimtelijk ordening, bouwen en wonen en de aanleg van (energie)infrastructuur: het is niet gewenst dat gebieden zo ver onder water lopen dat schade optreedt, ICT en elektriciteitsnetwerken uitvallen etc.

Wereldwijd zullen er effecten zijn op ecosystemen, landbouw en voedselvoorziening: landbouw is bij uitstek afhankelijk van water. Droogte en stormen kunnen oogsten doen mislukken. Het is daarom belangrijk om te zoeken naar oplossingsrichtingen.

Bronnen

IPCC (2021), IPCC, 2021: Summary for Policymakers. In: Climate Change 2021: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Masson-Delmotte, V., P. Zhai, A. Pirani, S.L. Connors, C. Péan, S. Berger, N. Caud, Y. Chen, L. Goldfarb, M.I. Gomis, M. Huang, K. Leitzell, E. Lonnoy, J.B.R. Matthews, T.K. Maycock, T. Waterfield, O. Yelekçi, R. Yu, and B. Zhou (eds.). In Press.