Klimaatsysteem

De systeembenadering kan gebruikt worden om het klimaatsysteem, het broeikaseffect en het versterkte broeikaseffect te beschrijven en te verklaren, onder andere door hierbij een energiebalans van de aarde op te stellen.

De afgelopen decennia is er in toenemende mate bezorgdheid ontstaan over de stabiliteit van ons klimaat. Wereldwijd smelten gletsjers, de hoeveelheid zeeijs op de Noordpool neemt af, de ijskap van de Kilimanjaro smelt weg, etc. Deze effecten zijn in verband gebracht met de toename van de CO₂-concentratie in de atmosfeer door de verbranding van fossiele grondstoffen. Met name de uitstoot van het broeikasgas CO₂ krijgt in deze discussie veel aandacht, maar ook de verandering van landgebruik speelt een rol, met name ontbossing ten behoeve van vergroting van het landbouwareaal.

Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)^w is in 1988 opgericht om wereldwijd wetenschappers bij elkaar te brengen, de kennis over het klimaat bij elkaar te brengen en te komen tot een zo goed mogelijk onderbouwde 'assessment' van de toestand van het klimaat en de voorspelling van klimaatveranderingen. In haar vijfde assessment report^w (IPCC (2014)) stelt het IPCC dat het extremely likely is dat de waargenomen opwarming van de aarde sinds halverwege de 20^e eeuw het gevolg is van menselijk handelen. In maart 2023 is het zesde assessment report^w verschenen, met daarbij een overzicht met antwoorden op veelgestelde vragen^w zoals: "Wat is het bewijs voor klimaatverandering?" en "Hoe weten we dat mensen klimaatverandering veroorzaken?"

De stand van de wetenschappelijk onderbouwde kennis over de mogelijke effecten van de toename van broeikasgassen in de atmosfeer samen met de andere effecten die de energiebalans van de aarde verstoren heeft geleid tot de zogenaamde '2-graden grens'. Boven deze grens zal de mensheid te maken krijgen met extreme klimaatveranderingen. In haar vijfde assessment report schrijft het IPCC dat het volgens de modelresultaten voor meer dan 66% zeker is dat de cumulatieve menselijke uitstoot van CO₂-emissies sinds 1870 beneden ca. 2900 Gton moet blijven om de door menselijke invloeden veroorzaakte temperatuurverhoging ten opzichte van de periode 1861-1880 minder dan 2 °C te laten zijn en dat daarvan in 2011 reeds ca. 1900 Gton was uitgestoten. Tijdens het klimaatakkoord van Parijs (2015)^w is door de landen afgesproken te streven naar een maximale temperatuurstijging van 1,5 °C. Het IPCC heeft een speciaal rapport (SR1.5)^w geschreven over deze temperatuurstijging met bijbehorende scenario's voor de uitstoot van broeikasgassen.

Met de komst van krachtige computers en het werk van klimaatwetenschappers zijn vanaf de jaren '70 grote modellen ontwikkeld die bedoeld zijn om het klimaat te beschrijven en te komen tot een voorspelling van de gevolgen van de uitstoot van broeikasgassen, verandering van landgebruik, stof in de atmosfeer etc.

Bronnen

IPCC (2014), IPCC, 2014: Climate Change 2014: Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change (Core Writing Team, R.K. Pachauri and L.A. Meyer (eds.)). IPCC, Geneva, Switzerland, 151 pp.